Uyku Tulumu Nasıl Seçilir? Sentetik ve Kaz Tüyü Uyku Tulumları

Sırt çantamızda bütün yükümüzü taşıyıp gerçekleştirdiğimiz günaşırı trekking faaliyetlerinde uyku tulumunda hafiflik en önemli kriterdir. Fakat ailece gittiğimiz, araçla ulaşım sağladığımız veya ana kamp olarak kullandığımız sabit noktalarda ağırlıktan çok konfor ön plandadır.

Kamp için uygun uyku tulumları geniş, yumuşak, rahat ve aynı zamanda uygun maliyetlidirler. Uygun maliyet ancak dolgu malzemesinin sentetik oluşu ile mümkün olur. Sentetik uyku tulumlarının en büyük avantajları uygun maliyet ve ıslansa dahi ısıtmaya devam etmeleridir.

Extreme faaliyetlerde kullanılan uyku tulumları hafif, ufak ve çok iyi ısı değerlerine sahip olmalıdırlar. Bu nedenlerden maliyetleri oldukça yüksektir. Maliyeti yükselten en büyük etken dolgu malzemesi olarak kaz tüyü kullanılmasından kaynaklanır.

Uyku Tulumlarında Sıcaklık Değeri

Hiçbir tulum sizi kendiliğinden ısıtmaz. Isınmanızı sağlayan kendi vücut ısınızdır. Basitçe anlatmak gerekirse, tulumlar vücut ısınızla ısıttığınız tulumun içindeki havanın dışarı kaçmasını engeller ve böylece ısınmanızı sağlarlar.

Ciddi üreticiler unisex tulumlarda düşük konfor derecesini bayanlara göre belirler. Bayanlar için -16 belirtilmiş.

EN 13537 standardına göre 4 farklı ısı ölçüsü bulunur.

• Üst limit (Upper limit) : Standart bir erkeğin terlemeden uyuyabileceği maksimum ısı değeri belirtilir. Bu değerde başlık ve fermuar açık, kollar dışarıda olduğu varsayılır.
• Konfor (Comfort) : Relaks olmuş bir pozisyonda, standart bir kadının rahat bir biçimde uyuyabileceği ısı değeri ifade edilir.
• Düşük Limit (Lower limit) : Kıvrılmış bir pozisyonda, standart bir erkeğin 8 saat boyunca uyanmadan uyuyabileceği ısı değeri ifade edilir.
• Extreme : Standart bir kadının 6 saat boyunca hipotermi riski olmadan barınabileceği ısı değeri ifade edilir. (Lokal donmalar görülebilir)

Her uyku tulumunda "sıcaklık değeri" bildiren etiket bulunur. Bu etiket üzerinde "Upper Limit" , "Comfort", "Lower limit" ve "Extreme" değerler yazar. Buradaki değerler tulumun içinde içlik giydiğiniz, altınızda mat serili ve çadır içinde rüzgar ve yağmurdan korunuyor olduğunuz varsayılarak belirlenir.

Örneğin 0 (sıfır) derece konfor değerine sahip bir tulum hava sıcaklığı 0 (sıfır) dereceye düşene kadar üşümeden barınmanızı sağlar. 0 (sıfır) derece konfor derecesine sahip tulumlar genel olarak -7 veya -10 maksimum ("extreme") derecelerine sahiptir. 0 (sıfır) derece konfor değerine sahip bir tulum içinde -10 gibi havalarda ertesi güne sağlam çıkabilirsiniz, fakat sabaha kadar üşümekten gözünüze uyku girmeyeceğini bilmeniz gerekir. Bu durumla kat kat giyinip tuluma girerek bir miktar başa çıkabilirsiniz.

Metabolizma kişiden kişiye değişir, bir kişinin üşüdüğü tulumda bir başkası üşümeyebilir. Aynı zamanda tulumlarda bulunan "sıcaklık değeri" üreticiden üreticiye değişir. Bu sebeplerden dolayı üreticilerin belirttiği değerlerin yaklaşık değerler olduğunu unutmayın.

İki tane tulum arasında tercih yapmak durumunda olduğunuzu düşünelim. A markasındaki değerler 0 maksimum -5 comfort -10 low comfort -15 extreme, B markasındaki değerler 0 maksimum -3 comfort -8 low comfort -20 extreme. Bu durumda çoğu tüketici B markasını tercih ediyor. Asıl önemli olan comfort değeridir. Aslında A markasının tulumu B markasından daha iyi değerlere sahiptir. Birkaç ciddi üretici dışındaki firmalar extreme değerleri bilhassa düşük göstererek tüketiciyi yanıltırlar. Bu nedenle tulum satın alırken comfort derecelerini kıyaslamanız gerekir.

Hangi Etkenler Sıcaklığı Genel Olarak Etkiler?

• Mat Uyku tulumunuz ve soğuk zemin arasında boşluk oluşturur ve bu sayede konvektif ısı kaybını azaltır. Aynı zamanda konforunuzu da arttırır.
• Çadır Dış ortamla tulum dışında ikinci bariyer görevi görürler. Çadır içindeki durağan hava dış ortamdan yaklaşık 10 derece daha yüksektir.
• Metabolizma Sıcak yaz aylarında üzerinize pike alırmısınız? veya soğuk kış aylarında pencereler açık uyuyan tiplerdenmisiniz? Gençmisiniz? Orta yaşlı mı? Zayıfmısınız? Kilolu mu? Limitlerinizi pek çok değişik faktör belirler.
• Cinsiyet Bayanlar genelde erkeklere kıyasla daha fazla üşürler. Avrupa Birliği standartlarına göre bayanların konfor dereceleri +7 derece kadar daha farklıdır. Bu durumdan şöyle bir sonuç çıkarabiliriz; bayanlar -20 şartlarda kamp yapacaksa en azından -25 konfor derecesine sahip tulumlar tercih etmelidirler.
• Giyim Soğuk gecelerde giyeceğiniz termal içlik vücudunuzdaki ısı kaybını engeller ve soğuk tuluma ilk girdiğinizde daha çabuk ısınmanızı sağlar. Tuluma kuru giysilerle girmeye dikkat edin. Aşırı soğuk halinde çift kat çorap, pantolon ve ceketinizle tuluma girin.
• Kafa Tulumun kafalığını başınıza doğru bir biçimde geçirip sıkıca büzün. Isı kaybını minimuma ancak bu şekilde indirebilirsiniz. Ağız ve burnunuzu kapatmamaya dikkat edin.
• Sıvı alımı Tuluma girmeden önce mümkünse sıcak birşeyler mutlaka için. Yatmadan önce sıvı takviyesi yaparsanız daha az üşüyeceksiniz.

Bilinçli bir seçim için;
Her faaliyet için ayrı uyku tulumu satın alamayacağınıza göre ihtiyacınıza uygun, bir miktar da beklenmedik kötü şartları düşünerek tercih yapmanız önemlidir. -10 comfort değerine sahip bir tulum ülkemiz kış şartlarında pek çok yerde size yetecektir. Fakat özellikle yüksek irtifada veya beklenmedik hava koşullarına hazırlıklı olmanız açısından ufak bir miktar daha fazla ödeyerek comfort ve extreme dereceleri yüksek modelleri tercih edin.

Sentetik Uyku Tulumu

Avantajları

• Islakken dahi yalıtım özelliklerini kaybetmezler. Çoğu sentetik malzeme organik malzemeler (örn. kaz tüyü) gibi suyu çekmez; aksine suyu iter. Su tutmadıkları için tulumun içinde doğal yollarla oluşacak su buharı (nem) tulumdan tahliye edilir ve ıslanmaya sebep olmaz.
• Sentetik tulumlar ıslandıklarında çok kısa süre içinde kurutulabilir. Islak bir tulumubirkaç dakika güneş karşısında bekleterek kurutabilirsiniz.
• Fiyat avantajı. Sentetik malzemeler organik malzemelere kıyasla her zaman daha ucuz olmuşlardır.
• Bakım kolaylığı. Neredeyse tüm sentetik uyku tulumlarını evinizdeki çamaşır makinesinde yıkayabilirsiniz.
• Alerji-nefes darlığı oluşturma riskleri yoktur.
• Yeni başlayan veya doğa sporlarına kısıtlı bütçe ayıranlar için daha geniş sentetik uyku tulumu seçenekleri bulunmaktadır.

Dezavantajları

• Sentetik tulumlar çantanızda oldukça büyük yer kaplarlar. Çantanızda sentetik tulum taşıdığınız için birçok gerekli malzemenizi koyacak yer sıkıntısı yaşayabilirsiniz. Tabi bu durum ne tip faaliyetler yaptığınızla ilgilidir.
• Sentetik tulumlar ağır olurlar. Sentetik uyku tulumlarının kaz tüyü tulumlar kadar iyi yalıtım sağlayabilmeleri için daha fazla sentetik dolgu malzemesi kullanmaları gerekir.
• Sentetik uyku tulumlarında dolgu malzemesi olarak kullanılan elyaflar tuluma ne kadar iyi bakarsanız bakın zamanla özelliklerini yitirir, kırılarak dağılırlar. Bu durum dolgu malzemesinin ayakucu, kalça ve omuz gibi bölgelerde seyrekleşmesine sebep olur ve bu bölgelerde ısı kaybı yaşanır. Sentetik tulumlar kaz tüyü tulumlara kıyasla daha kısa ömürlü olurlar.
• Kaz tüyü tulumlar kadar konforlu değillerdir. Sentetik elyaf serttir, esnemez.

Kaz Tüyü Uyku Tulumları

Avantajları

• Isı Yalıtımı konusunda tartışmasız en iyi uyku tulumu dolgu malzemesi kaz tüyüdür. Ağırlık/Isı performansına hiçbir dolgu malzemesi yaklaşamaz. 1 kilo toplam ağırlığa sahip kaz tüyü tulum 2 kilonun üstündeki sentetik tulumlardan daha iyi sıcaklık değerine sahip olabilir.
• Ağırlık avantajının yanısıra hacim olarak sentetik tulumlara kıyasla daha az yer kaplarlar.
• Kullanım talimatlarına uyduğunuz takdirde hayat boyu kullanmanız mümkündür. Kullandıkça yalıtım özellikleri daha da artar.
• Vücudunuzdan atılan nemi emerler. Tulumun içinde kuru kalırsınız. Kaliteli, nefes alabilir özellikli kaplamalara sahip tulumlar kaz tüylerinin emmiş olduğu nemi tulumun dışına tahliye ederler. Böylece tulum ıslanmamış olur.

Dezavantajları

• Islandıklarında tüm yalıtım özelliklerini kaybederler. Kurumaları çok uzun zaman alır. Nemli ortamlarda kendiliğinden ıslanabilirler.
• Temizliği zordur, özen gerektirir. Üreticinin talimatlarına bağlı olarak kuru temizleme veya kaz tüyü için özel geliştirilmiş deterjanlarla düşük devir ve ısıda yıkanmaları gereklidir. Klasik yöntemlerle ve deterjanlarla yıkadığınızda bütün özelliklerini kaybedeceklerdir.
• Düşük kalite kaz tüyleri alerji ve nefes darlığına sebep olabilirler. Yüksek kalite kaz tüyleri endüstri standartlarına göre yıkanmış ve zararlı partiküllerden arındırılmıştır.
• Pahalıdırlar. Kabaca konuşmak gerekirse 250 TL civarına -12 comfort derecesine sahip bir sentetik tulum alabiliyorken, aynı ısı değerine sahip kaz tüyü tulumlar 600 TL gibi rakamlara satılmaktadır.

Kaztüyü. Kazların göğüs bölgesinden toplanan tüyler çeşitli işlemlerden geçiriliyor.

Kaz tüyü tulumlarda dikkat etmeniz gereken birkaç husus daha vardır. Birçok üretici ve satıcı maalesef tüketicileri yanıltmaktadır. Örneğin %90 Down %10 Feather dolgulu bir tulumu almak istediğinizde bu tulumun %90 Kaz Tüyü (Down) %10 Kuştüyü (Feather) olduğu bilgisi sizlerle paylaşılır.
"Ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır hikmeti" sözünü unutmayın. 400-500 TL gibi ucuz rakamlara satılan kaz tüyü tulumları araştırmadan satın almayın.

Down nedir?: iki çeşit Down vardır. Birisi Goose Down yani Kaz Tüyü, ikincisi Duck Down yani Ördek Tüyüdür. Ciddi, kaliteli firmalar Kaz tüyü ise Goose Down yazar. Ne kullandığı belli olmayan firmalar Down yazar geçer.

Hangi tüy en iyisi?: High Loft Goose Down en iyisidir. High Loft tüyler yetişkin kazdan alınma, daha iyi kompres edilebilir ve ağırlık / ısıtma performansı en iyi tüylerdir.

400 , 800 fill nedir?: Tulumda kullanılan tüylerden 1 ons tüy 650 kübik inç yer kaplarsa bu tulum 650 fill olarak derecelendirilir. 400-450 fill= orta kalite, 500-550 fill= iyi kalite, 550-750 fill= çok iyi kalite, 750 fill ve sonrası mükemmel kalite sayılır. High Loft tüyler 750 fill ve sonrasıdır.

Besi amaçlı yetiştirilen kazlar henüz tam olgunlaşmadan kesilirler. Bu kazlardan 400-450 fill tüy elde edilir. Yalnızca tüy toplama amacıyla yetiştirilen kazların tüylerinin olgunlaşmaları beklenir. Kaliteli bir kazdan 750,800,850 fill High Loft Goose Down tabir edilen tüy toplanabilir.

Paranız varsa 650-800 fill arasını, paranız yoksa 550 fill'den aşağı düşmemenizi tavsiye ederim. 800 fill'lik bir kaz tüyü tulum 400 fill'lik bir tuluma göre iki kat az hacimlidir ve ortalama %70 daha iyi yalıtım sağlar.

Kadınlar İçin Uyku Tulumları

Son 10 yıldır kadınlar için üretilmiş uyku tulumu alternatifleri ciddi oranda arttı. Bu tip tulumlar kadınların vücut hatlarına göre dizayn edilmiş, erkeklere kıyasla daha fazla ısı kaybı yaşadıkları ayak ve üst vücut bölgelerine daha fazla dolgu eklenmiştir.

Kadınlar için tasarlanmış tulumlar;

• Daha kısadır.
• Omuzlar daha dardır.
• Kalça kısmı daha geniştir.
• Üst vücut ve ayak kısmı daha fazla dolgu ile takviye edilmiştir.

Uyku Tulumu Kesimleri

Günümüzde, özellikle soğuk havalarda en çok tercih edilen uyku tulumu modeli "mumya tipi" dir. Bir de ilkbahar ve yaz aylarında alçak irtifalarda kullanılan, "dikdörtgen tip" modeller bulunmaktadır. Bunların içlerinde daha rahat hareket edebilirsiniz, ancak soğuk havalar için tasarlanmamışlardır.

Uyku tulumlarındaki fermuar yapısından da bahsedelim. En çok tercih edilen tulum yandan çene altından başlayıp diz altına kadar devam eden boydan boya fermuarlı modeldir. Sıkıldığınızda, bacaklarınızı tulumdan çıkmadan esnetmek istediğinizde veya oturup birşeyler yerken tulumu battaniye gibi üzerinize almak istediğinizde fermuarını boydan boya açmanız mümkündür.

Bu model kadar sık rastlamasak da bir de ortada çene altından başlayıp göbek hizasına kadar fermuarlı "yarım fermuar" tabir edilen modeller de bulunur. Yarım fermuarlı modellerin avantajı daha az fermuar kullanıldığından yalıtımın daha iyi olmasıdır. Ne kadar az fermuar; o kadar tulumun içinde biriken sıcak havanın muhafazası anlamına gelmektedir. Bu modellerin dezavantajları havalar biraz sıcakladığında veya çadır içinde oturup birşeyler yerken tulumu battaniye gibi üzerinize örtememeniz ve bacaklarınız uyuştuğunda fermuarı açıp esneme hareketleri yapmanın mümkün olmayışıdır.

Uyku Tulumu Kullanımı Hakkında Birkaç Not

• Yukarıda bahsettiğimiz gibi kaz tüyü uyku tulumu satın almanız halinde özellikle yüksek irtifada tulumunuzun ıslanmamasına azami dikkat etmelisiniz. Kaz Tüyü tulumlar ıslandıkları takdirde yalıtım özelliklerini tamamen yitirirler ve kurutmaları çok uzun zaman alır.
• Sentetik veya kaz tüyü, ucuz veya pahalı bütün model tulumlarınızı faaliyet bittikten sonra mutlaka sıkıştırma çantalarından çıkarın ve askı yerlerinden asılı bir biçimde muhafaza edin. Aksi takdirde özelliklerini yitireceklerdir.
• En ideali tulumu çadırın içinde kullanmaktır. Tulumun içinden tahliye olan su buharı (teriniz) en fazla çadırın dış tentesinde birikir, hava çok soğuksa donar ve size bir zararı olmaz. Tulumu bivak içinde kullanacaksanız; kaliteli, nefes alabilir bivaklardan tercih etmelisiniz. Aksi takdirde tulumdan tahliye olan su buharı (teriniz) bivak içinde ıslaklığa neden olur, biriken ıslaklık tulumunuzu ıslatır. Kaz Tüyü tulum kullanıyorsanız tulumun yalıtım özelliğini kuruyana kadar kaybedeceğini bilmeniz gerekir. Bivak içinde sentetik tulum kullanıyorsanız içiniz gene rahat olmasın. Tulumun içi ıslandığında bu ıslaklık kısa bir sürede donacaktır.
• Düşük kalite ve orta kalite kaz tüyü uyku tulumları kaz tüyü kaçırırlar. Bunun nedeni kaz tüyü ve tulumun iç astarı arasında koruyucu bir astar olmamasından kaynaklanır. Bu durum oldukça sinir bozucudur. Tulumdan çıktığınızda heryeriniz tüy içinde kalabilir. Her faaliyette 5 gram 10 gram derken birkaç yıl sonra tulumun içindeki tüy miktarı ciddi azalma gösterebilir.